Роднае слова янка купала сочинение

Перейти к контенту

Ответ оставил Гость

Роднае слова» на патрыятычную тэму. Родная мова, роднае слова апявалася ў творах пісьменнікаў і паэтаў розных пакаленняў. 
Роднае слова, магутнае слова, матчына мова, мова бацькоў і дзядоў… Так называюць мову, слова нашы пісьменнікі, падкрэсліваючы значэнне мовы як духоўнага скарбу. Мова – вялікі дар прыроды. Яна ўдасканальвалася, развівалася на працягу тысячагоддзяў. Гэта вялікі скарб, і яго трэба шанаваць, ашчадна і разумна зберагаць і павялічваць ад пакалення да пакалення. Акрамя ўсяго сказанага роднае слова — сродак выяўлення душы чалавека. 
Верш прысвечаны роднаму слову. Праз асабістае ўспрыманне слова паэтка падводзіць нас да разумення значэння слова ў нашым жыцці. Верш выклікае ўсхваляванасць і разам з тым замілаванасць роднай мовай. Эпітэты і параўнанні, ужытыя ў вершы, дапамагаюць нам успрыняць інтанацыю верша і пачуцці, якія хвалявалі паэтку ў час напісання верша.

Магутнае слова, ты роднае слова!..

Янка
Купала

Слова!
Цуд найвялікшы між цудаў-дзівосаў,

Што
здзіўляў у вякаў і здзіўляе нанова.

Трапяткое,

жывое,

як
сонца ў росах,

Несмяротнае,
роднае матчына слова!

Ніл
Гілевіч

Сёння
наша родная мова з’яўляецца самабытнай
славянскай мовай і займае дастойнае
месца сярод моў свету. Па
разнастайнасці граматычных форм і па
багацці слоўніка беларуская літаратурная
мова – адна з найдасканалейшых моў
свету. “Тлумачальны слоўнік беларускай
мовы” (у 5 тамах) змяшчае каля 100 тысяч
лексічных адзінак. Трапная і прыгожая,
яна заўсёды была прадметам гонару
сапраўдных беларусаў. Вядомы
паэт Алесь Разанаў адзначыў: мова –
гэта адзін з самых “геніяльных твораў,
напісаных чалавецтвам”. Так, гэта твор,
які складаўся на працягу некалькіх
стагоддзяў.

Мова
продкаў нашых і нашчадкаў –

Шэпт
дубровы і пчаліны звон, –

Нам
цябе ласкава і ашчадна

Спазнаваць
ажно да скону дзён,

Па
чужых краях не пабірацца,

Не
аддаць цябе на забыццё,

Наша
невычэрпнае багацце,

Наша
несмяротнае жыццё.

Генадзь
Бураўкін

Вялікі
знаўца самабытнага беларускага слова
Фёдар Міхайлавіч Янкоўскі некалі
заўважыў: “Родная мова – акно ў свет,
у пазнанне яго, у авалоданне выпрацаванай
чалавецтвам культурай, здабыткамі
навукі, у пазнанне людскога шчасця,
святаў барацьбы і перамог чалавецтва,
усталявання хараства і гуманізму на
зямлі”.

Родная
мова данесла да нашага часу незвычайны
духоўны скарб – жывую, трапяткую вусную
народную творчасць дзядоў і прадзедаў.
Чароўнае, мудрае народнае слова жыве і
сёння ў казках, легендах, паданнях,
загадках, прыказках і прымаўках, звычаях
і традыцыях, песнях. Усе мы з маленства
захапляемся казкамі, якія вучаць нас
дабру, справядлівасці, адкрываюць свет
прыгажосці і таямніц, прывабліваюць
глыбокай шчырасцю, мастацкасцю. А
народныя песні з’яўляюцца крыніцай,
адкуль мы чэрпаем роднае слова, паэтычнае,
ласкавае, мілагучнае. Цудоўны духоўны
скарб – прыказкі і прымаўкі – надаюць
мове выразнасць, дасціпнасць, паэтычнасць,
сваёй мудрасцю выхоўваюць нас і вучаць.
Услухайцеся ў моўныя жыяменты народных
выслоўяў:

Якое
дрэва, такі і клін, які бацька, такі і
сын.

Як
топішся, то і за саломінку ўхопішся.

Што
ўмеем, тое за плячыма не носім.

Чалавек
без сябра, што яда без солі.

Хто
да сонца ўстае, таму Бог дае.

Узяўся
за гуж – не кажы, што не дуж і інш.

Загадкі
развіваюць кемлівасць і назіральнасць,
вучаць параўноўваць адно з другім,
пашыраюць кругагляд. А ў легендах і
паданнях, як у чароўным люстэрку, адбілася
сівая даўніна: уяўленні пра паходжанне
сусвету, назваў гарадоў, вёсак, рэк, азёр
і інш.

Фальклор
– гэта выток мовы, першааснова мастацкага
вобразнага слова, падмурак нацыянальнай
самасвядомасці.

Родная
беларуская мова… Скарб, перададзены
праз тысячагоддзе з вуснаў у вусны,
пасля падхоплены Скарынавым друкам,
Статутам… Людзі сусветнай славы
ганаравалі яе. “… гэта самая багатая
і самая чыстая гаворка, якая ўзнікла
даўно і цудоўна распрацавана” (Адам
Міцкевіч).

А
пра вусную народную творчасць сказаў:
“У іх казках і песнях ёсць усё”.

Сучасная
беларуская літаратурная мова лічыцца
добра апрацаванай, гнуткай, выразнай,
мілагучнай і спеўнай. Сёння мы маем
высокаразвітую мову з багатым слоўнікавым
складам, з дасканалымі словаўтваральнымі
спосабамі, з даволі стабільнымі нормамі
і з тым агульным вынікам, што яна можа
абслугоўваць ўсе патрэбы ў зносінах на
ўсіх узроўнях і ва ўсіх сферах дзейнасці
сучаснага грамадства.

Мова
родная, мова дзядоў!

Іншай
мовы мы сэрцам не чуем.

Мілагучнасць
любых нам слоў,

Быццам
музыкай, душы чаруеш.

Ларыса
Геніюш

Жывое,
роднае беларускае слова! Яно жыве з
чалавекам штохвіліны праз гады,
дзесяцігоддзі. Пакуль жыве чалавек,
існуе і яго жывое слова, тое, што гаворыцца,
вымаўляецца, спяваецца. Слова жывое, як
вада ў хуткаплыннай рацэ.

Беларускія
словы розныя і шматзначныя. Адно і тое
ж, яно можа выразіць сум і радасць. Калі
здарыўся пажар і агонь спапяліў дом,
чалавек скажа: “Агонь
усё злізаў”. І зусім па-іншаму ўспрымаецца
сказанае гаспадыняй: “Смачная тая ежа,
што на агні
ў печы гатуецца”.

Слова
не толькі знак, але і выразнік душы
чалавека, яго настрою, самадчування.

Мы
кажам пры сустрэчы: “Добрай раніцы!”,
“Добры дзень!” ці “Добры вечар!” – і
гэтыя шчырыя выразы складаюць наша
павітанне, пажаданне дабра.

У
кожным слове ёсць нешта таямнічае,
цікавае. Слова вядзе нас у далёкае
мінулае, у глыбіню вякоў, дапамагае
разумець час. У слове бачыцца сам чалавек,
яго душа, яго характар, думкі, мары,
захапленні, занятак, яго радасці і
няўдачы, пякучы боль і адчай.

З
лёгкай рукі таленавітага філолага,
знаўцы роднай мовы прафесара Фёдара
Міхайлавіча Янкоўскага ў беларускім
мовазнаўстве прыжыліся “гаваркія
словы”. Гэта празрыстыя, матываваныя
найменні, якія шмат могуць расказаць
нават чалавеку абыякаваму, няўважліваму
да мовы. Гаваркія словы гавораць, шмат
расказваюць самі пра сябе, самі за сябе,
іх унутраная форма – навідавоку.

Гэтыя
словы не выдумаеш, не прыдумаеш, седзячы
ў самых высокіх, ганаровых кабінетах.
Яны – у жывой мове тых мудрых і сціплых
людзей, якіх мы называем “простымі”.
Гаваркія словы надзіва далікатныя,
зразумелыя. Чаму? Відаць, таму, што народ
спрадвеку – у жыцці, у мове – кіраваўся
не толькі крытэрыем прыгожага, але і
крытэрыем зразумелага, здатнага,
па-гаспадарску дагледжанага. Свядомае
імкненне да зразумелага, няблытанага
нараджаецца не ад спрошчанасці,
прымітывізму, а ад вечнай цягі чалавека
да яснага, выразнага, даходлівага слова.
Звернемся да прыкладаў.

Хлебнічак
– так у жывой мове называюць першы зуб
дзіцяці.

Добрыца
– скажа вясковая (а значыць, не адвучаная
ад роднай мовы) жанчына пра правы, лепшы
бок тканіны.

Прысіліць
– прымусіць нешта рабіць сілаю.

Здароўкацца,
парукацца – павітацца за руку.

Вясёлка,
настольнік, ручнік, немаўля, красуня,
жывіца…

А
беларускія назвы месяцаў. Дзівіцеся,
любуйцеся гэтымі даходлівымі, самымі
гаваркімі словамі!

Студзень
– з казкамі снежных аблокаў,

Люты
– шчодры на сіні мароз,

Сакавік
– з сакатаннем і сокам

Непаўторных
вясновых бяроз,

Красавік
– час маланак і ліўняў,

Травень
– з першым каханнем, сяўбой,

Чэрвень
– з ягаднаю зарой,

Ліпень
– з мёдам,

З
пшаніцаю – жнівень,

Спелы
яблычны верасень,

Светлы
кастрычнік

У
празрыстасці чыстай, крынічнай,

Лістапад
– залаты лістапад,

Снежань
– першы густы снегапад…

Пімен
Панчанка. З верша “Родная мова”

Дзівосным
дыяментам зіхацяць у нашай мове і
міжмоўныя аднаслоўныя сінонімы:
адвячорак, знічка, дакопкі, вятрак,
бярозавік, гумовікі, крупеня, насоўка,
агораць і інш.

Прыемна
слухаць, вымаўляць надзіва празрыстыя,
такія «скла́дныя і ладныя», запамінальныя
родныя словы!

Наша
самабытнае беларускае слова – той
падмурак, на якім узвышаецца ўся мова
людская, той сатканы з гукаў шматфарбны,
стракаты дыван, які распасціраецца
перад чалавекам усё шырэй і далей, ведучы
яго ў неабсяжна глыбокі моўны акіян. І
ўспамінаецца дарагі Уладзімір Караткевіч:

«Наша
мова вечная, бо ўся яна, як наш характар.
Здаецца, кволая ад пяшчотнай мяккасці,
яна раптам кідае наверх схаваную ад
усіх жалезную мужнасць і сілу. І, як
быццам дамогжыся свайго, б’е, як перапёска
ў жытах, – мякка, а за тры вярсты чуваць.
“Эль” – як салодкае віно, “дзе” – як
шкляной палачкай па крышталю, мяккае
“с” – як соннае ціўканне сінічкі ў
гняздзе. І побач “р”, як гарошына ў
свістку, і доўга, пявуча, адкрыта гучаць
галосныя. А “г” прыдыхае так ласкава,
як маці на лобік дзіцяці, каб перастаў
сніць дрэнны сон.

Дык
што ж лепей за цябе, мова мая, мова наша!
За цябе, даўняя, за цябе, вечна жывая, за
цябе, неўміручая?!»

Вайцяхоўская
Я.У., Лявонішанская базавая школа

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]

• #
• #
• #
• #
• #
• #
• #
• #
• #
• #
• #

Год исторической памяти заставляет еще раз задуматься об истории страны, о людях, которые внесли свой вклад в культуру, науку, развитие Беларуси. О тех, кто и жизнь, и душу положил во имя Родины, — именно этим людям посвящен наш новый проект «Знаем, гордимся!».

Янка Купала, чей 140‑летний юбилей мы празднуем сегодня, — ярчайшее имя в культуре Беларуси. Его стихи переводили основоположник русского символизма Валерий Брюсов и «буревестник» Максим Горький, они вдохновляли на бой солдат Великой Отечественной войны, ими зачитывался первый космонавт Юрий Гагарин… Имя Купалы чтут далеко за пределами нашей страны: памятники поэту стоят на Кутузовском проспекте в Москве, в штате Нью-Йорк — в получасе езды от Манхэттена, в вузах Китая. Памятные знаки в честь первого народного поэта Беларуси есть на здании Смоленского университета, в Риге, Словакии, польском Гданьске, израильском Ашдоде…

Классиков нередко чтят, не вдаваясь в детали: кажется, со школьной скамьи все уже известно. И все-таки, говоря о Купале, каждый из нас найдет свои собственные слова.

Я мужык-беларус, –


Пан сахі і касы…




Я буду маліцца і сэрцам, і думамі,


Распетаю буду маліцца душой,


Каб чорныя долі з мяцеліцаў шумамі


Ўжо больш не шалелі над роднай зямлёй…




Занімай, Беларусь маладая мая,


Свой пачэсны пасад між народамі!




Не шукай ты шчасця, долі


На чужым далёкім полі…




Ад прадзедаў спакон вякоў


Мне засталася спадчына;


Паміж сваіх і чужакоў


Яна мне ласкай матчынай…




Партызаны, партызаны,


Беларускія сыны!


За няволю, за кайданы


Рэжце гітлерцаў паганых,


Каб не ўскрэслі век яны.




Мой мілы таварыш, мой лётчык,


Вазьмі ты з сабою мяне!


Я — ведай — вялікі ўжо хлопчык


І ўмею ўжо лётаць у сне.

«Людзьмі звацца»

От хорошей жизни стихов не пишут, поэзия питается душевной болью. У Янки Купалы душа болела за простого человека, крестьянина-труженика, в поте лица добывающего свой хлеб: он, «нядолі сын», — главный герой строк Купалы, густо замешанных на народной песне и горе народа.

На протяжении всей жизни именно «доля бедака» волновала поэта больше всего, несмотря на то что сам Иван Доминикович Луцевич был потомственным шляхтичем. Впрочем, из оскудевшего рода — из тех, кто, невзирая на вереницу благородных предков, пашет землю наравне с простым селянином, разделяя все его беды.

Как сказал другой поэт, «времена не выбирают, в них живут и умирают». Жизнь Купалы, родившегося 7 июля 1882 года, вместила и Октябрьскую революцию, и две мировые войны, отразившиеся в его творчестве, равно как и в судьбе. Сам псевдоним Янка Купала он и взял в честь купальской ночи, в которую был рожден, — ночи, когда, по народным поверьям, можно было найти волшебный цветок папоротника, исполняющий желания.

Для Купалы желанным чудом были свобода и счастье его народа

Купала не проник бы так глубоко в наши сердца, если бы не его тонкая, трепетная лирика. Та самая, вдохновлявшая композиторов, от Евгения Тикоцкого до Игоря Лученка и Владимира Мулявина, на создание прекрасных песен и даже двух рок-опер — «Гусляр» и «Песня пра долю», вошедших в золотой фонд белорусской музыкальной классики. А слово, живущее в песнях, живет и в душах.

Свое слово сказал Купала и в драматургии: это и знаменитая «Паўлінка», ставшая визитной карточкой белорусского национального театра, и «Тутэйшыя», к которым сценическая судьба не была благосклонна, и веселые, хулиганские «Прымакі» — пьеса-анекдот, пользующаяся любовью и зрителей, и режиссеров, и трагическое «Раскіданае гняздо», основанное на семейной истории рода Луцевичей. Как-то очень естественно, что именно Купала стал одним из создателей Белорусского драматического театра, носящего сегодня его имя.

«Магутнае слова, ты, роднае слова!..»

Монотонное, даже бормочущее, но при этом суровое чтение — так звучит голос Купалы на немногих сохранившихся аудиозаписях.

Он не красовался, читая стихи, не «священнодействовал», произнося собственные строки. Если вслушаться, то Купала как будто стеснялся того факта, что он поэт, но именно эта скромность прочтения придает ему своеобразное обаяние.

Он много переводил. Титанический труд — впервые перевести на белорусский язык «Слово о полку Игореве», но и это смог сделать Купала. И монументальный древнерусский литературный памятник зазвучал на «мове». Он принимал участие в конференции по реформе белорусского языка и азбуки, а также стоял у истоков создания Белорусского государственного университета и Инбелкульта — Института белорусской культуры, первой научной организации БССР, затем преобразованной в Национальную академию наук Беларуси.

Янка Купала — это душа «мовы». Справедливо, что он, песняр белорусского народа, первым получил звание народного поэта Беларуси.

Его жизнь вместила много горьких событий — и странно, трагически оборвалась.

Грай жа, музыка! Рэж, дармажэрца!..


Змоўк?.. Што?.. Галоўку ты клоніш ка сну?


Глупства!.. ў музыкі лопнула сэрца…


Гэй, ты, другі, там! рві сэрцам струну!..

Вот так же, надорванным сердцем, писал он стихи и в 1941‑м, когда немецко-фашистские захватчики оккупировали Беларусь.

Купала, член президиума Всеславянского антифашистского комитета, выступал на антифашистских митингах, а в это время захватчики разыгрывали белорусскую карту — обещали назвать именем поэта улицу, сулили сделать Купалу бургомистром Минска… А в созданном им театре разместился штаб оккупантов, обвешанный бело-красно-белыми флагами — символом предательства и измены.

Потомки тогдашних коллаборантов и сегодня пытаются пройти той же дорогой — присвоить себе «мову», присвоить Купалу и его поэзию, забрать себе имя и славу человека, ненавидевшего их всем сердцем, заставить его предать Родину если не при жизни, то хотя бы посмертно, ведь ушедшие беззащитны перед лицом живых. Но не вышло тогда — не получится и сейчас. Мы не допустим и не позволим. Потому что любимых не отдают!